Yoğun Dikim Bahçelerde Budama

Modern yoğun dikim bahçe sistemleri, örneğin tall spindle, erken yıllarda minimum budama ve olgunluk döneminde dal yenileme budaması gibi basit budama prensiplerine dayanır.

Budama her zaman bir denge meselesidir; çünkü budamanın hem olumlu hem de olumsuz etkileri vardır. Doğru bir budamanın faydaları arasında ışığın taç içine daha iyi nüfuz etmesi, ağaç boyutunun kontrol edilmesi, meyve yüzeylerinin yenilenmesi ve ilaçlama etkinliğinin artması yer alır.

Genç Ağaçlar

Tall spindle sistemi ile geleneksel merkezi lider sistem arasındaki en önemli farklardan biri, ağacın dikim sırasında tepelenmemesidir (ne sürgün hâlinde ne de dallı bir ağaç olarak). Tepelenmeme, daha hızlı bir şekilde uzun ve ince bir ağacın gelişmesine olanak tanır ve budamanın çiçeklenmeyi geciktirmesi nedeniyle daha erken çiçeklenme sağlar.

Bir diğer önemli teknik dal eğimidir. Dal eğimi, genç ağaçlarda tepelenmeme ile birleştirildiğinde, ikinci yılda önemli bir erken ürün alımı sağlanabilir. Tall spindle sisteminde, dikimden hemen sonra tüm dallar yatay seviyenin altına bağlanmalı veya ağırlıklandırılmalıdır. Bu işlem, meyve vermeyi teşvik eder ve dalların kalın alt iskelet dallarına dönüşmesini önler. Sarkık pozisyon, iskelet dal yerine zayıf bir meyve dalı oluşumuna yol açar.

Bu basit değişiklik, bir çok dalın uzun vadeli ürün vermesini sağlar ve ilk beş yıl boyunca yoğun budama gereksinimini en aza indirir. Dikimden sonra dalların bağlanmasından veya ağırlıklandırılmasından sonra, lider boyunca oluşan yeni yan dallar bağlanmaya gerek duymaz. Çoğu iklimde, lider boyunca orta kuvvetteki yan sürgünler budanmazsa, üçüncü yılda yatay seviyenin altına eğilecek ve vigor ile ürün arasında doğal bir denge kurulacaktır.

Olgun Ağaçlar

Tall spindle sistemi ağaçları beşinci yılı geçtikten sonra olgun kabul edilir; bu noktada hızlı, az kesim gerektiren, iyi ışık dağılımı sağlayan ve kolay öğrenilen bir dal yenileme budama süreci uygulanır. Tall spindle sistemi esasen, gövdesi boyunca küçük meyve dalları bulunan 3 metre uzunluğunda bir gövdeye dayanır.

Ağacın temel yapısı, dikimde lider dalın kesilmemesi nedeniyle yalnızca üç yılda geliştirilebilir. Tall spindle ağacının budaması üç adımda basitleştirilebilir:

1. Ağaç yüksekliğini sınırlama: Lider dal, dikim sırasında ya da ilk 4-5 yıl boyunca kesilmez. Genellikle altıncı yılda – üst kısımda yoğun ürünlenme başladıktan sonra – lider dal, yıllık olarak küçük bir yan dala kesilir. Bu kesim, ışık yakalamayı maksimize ederken alt taçta gölgelenmeyi en aza indirir. Araştırmalar, bu yüksekliğin sıra arası mesafenin %90’ı kadar olması gerektiğini göstermiştir.
2. Dal çapı yönetimi: Bir yan dal çok uzarsa veya çapı çok kalınlaşırsa, bu dal çıkarılır ve yerine daha küçük bir dal gelişmesine izin verilir. Budamanın büyüme üzerindeki olumsuz etkilerini sınırlamak için her yıl sadece iki dal çıkarılır. Ancak bu yıllık olarak tekrarlandığında, ağaç büyük dallar geliştirmez ve erken yaşlardan itibaren yalnızca küçük meyve dallarına sahip dar ve ince bir şekil korur. Büyük bir dal çıkarıldığında, yerine bir dal gelişimini sağlamak için kesim açılı veya eğimli yapılmalıdır; bu, dalın alt kısmında küçük bir çıkıntı bırakır. Bu çıkıntıdan genellikle düz, zayıf bir yedek dal büyür.
3. Ağacın üst kısmını yönetme: Ağaçlar olgunlaştıktan sonra, alt dallar – bazı orijinal dallar da dâhil – çok büyür ve sistematik olarak çıkarılır. Ağaç yaşlandıkça, üst kısım alt kısma göre büyür. Bu sorunu önlemek ve iyi ışık dağılımını korumak için ağacın üst kısmı alt kısmından daha dar tutulmalıdır.

Ağaçların üst kısmını yönetmede başarılı bir yaklaşım, her yıl bir veya iki büyük üst dalı eğimli bir kesimle çıkarmaktır. Bu kesimlerden çıkan sürgünler budanmazsa, ürünle birlikte doğal olarak aşağı eğilir. Bu budama tarzı yıllık olarak tekrarlandığında, ağacın üst kısmı tamamen genç, verimli dallardan oluşur.